In verband met gezinnen. Het gezinsperspectief in beleid en praktijk.
Onze jaarlijkse publicatie nav de Internationale Dag van het Gezin. Een bijzondere editie, want we vieren het tienjarige bestaan van het Kenniscentrum Gezinswetenschappen.
Elk jaar op 15 mei vieren de VN de Internationale Dag van het Gezin. Ze roepen hun lidstaten op om rond die dag extra aandacht te besteden aan een actueel gezinsthema. Sinds 1997 beantwoordt het Kenniscentrum Gezinswetenschappen deze oproep met een jaarlijkse publicatie over gezinsbeleid en met een studiedag.
De Dag van het Gezin op 15 mei 2020 is een bijzondere editie, want we vieren het tienjarige bestaan van het Kenniscentrum Gezinswetenschappen.
10 jaar onderzoek 'in verband met gezinnen'
Beleidsmakers hebben het moeilijk om te benoemen wat gezinsbeleid is. Blijkbaar hebben ze vaak schroom om over gezinnen te spreken. Nog al te vaak komt ‘in verband met gezinnen…’ als een voetnoot, als ‘iets waar men ook nog iets over moet zeggen’.
Het Kenniscentrum Gezinswetenschappen doet praktijkgericht onderzoek vanuit het perspectief van gezinnen, met als doel het versterken van hun functioneren en welbevinden. We brengen de stem van gezinnen naar voor en we onderzoeken welke noden professionals en vrijwilligers signaleren in de begeleiding van gezinnen. We verbinden de ervaringen van gezinnen en praktijk met theoretische inzichten en reflectie, en we doen aanbevelingen voor beleid en werkveld.
Na tien jaar stellen we ons de vraag of men ook in het beleid en de praktijk genoeg de ‘gezinsreflex’ maakt. Denken beleid en praktijk wel voldoende aan dat veelzijdig fenomeen dat we gezin noemen? Zijn ze er zich steeds van bewust dat maatregelen en interventies op gezinsniveau samenkomen, en daar zowel compenserend als versterkend kunnen werken?
Schroom om te spreken over gezinnen overwinnen
In het boek 'In verband met gezinnen' geven we inzicht in de perspectieven van gezinnen en hun omgeving over gezinsondersteuning, jeugdwerk, partnerrelaties, de woonomgeving, persoonsvolgende financiering, de combinatie van arbeid en gezin en de periode na aankomst als vluchtelingengezin. Speciale aandacht gaat naar de diversiteit binnen de diversiteit van gezinnen, gezinsvormen, maatschappelijke kwetsbare gezinnen, de positie van kinderen en de uitdagingen die gepaard gaan met gezinstransities.
We kiezen resoluut voor een gezinsgerichte kijk, die verder gaat dan een individuele benadering. We brengen gezinsrelaties en de gezinscontext in beeld. Volgens ons liggen er veel kansen voor beleid en praktijk om de verbondenheid binnen en tussen gezinnen, en tussen gezinnen en de samenleving te stimuleren.
Dit boek nodigt uit om een dialoog op gang te brengen, gezinsrelaties bespreekbaar te maken, en de schroom om te spreken over gezinnen te overwinnen.
Dit boek werd op 15 mei 2020 voorgesteld op de E-studiedag 'In verband met gezinnen'
Inhoud
We behandelen in dit boek verschillende domeinen in verband met gezinnen.
Deel 1: gezinnen, opvoeding en relaties
Hoofdstuk 1. It takes a village to raise a child
Hans Van Crombrugge vergelijkt twee conceptualiseringen van ‘It takes a village to raise a child’: het ‘moderne dorp’ van de Noord-Amerikaanse democrate Hilary Rodham Clinton en de ‘Big Society’ van de Britse conservatieve ResPublica.
Hoofdstuk 2. De stem van ouders in opvoedingsondersteuning
Kristien Nys schetst hoe de vragen en de ondersteuningsnoden van toekomstige ouders en ouders met kinderen van 0 tot 25 jaar de laatste decennia als onderzoeksthema naar voren kwam. Ze geeft aan van waaruit de aandacht voor deze thematiek begrepen kan worden. Ze reikt hoe ondersteuners met vragen en behoeften aan de slag kunnen gaan.
Hoofdstuk 3. Ouders en jeugdwerk in partnerschap
Evelyn Morreel, Kristien Nys en Karla Van Leeuwen bespreken hoe ouders in een gedeeld educatief partnerschap met formele en informele actoren kunnen worden gewaardeerd. Ze steunen op resultaten van onderzoek naar het ouderperspectief in jeugdwerk en opvattingen van jeugdbegeleiders over de rol van ouders in het jeugdwerk.
Hoofdstuk 4. Perspectieven van gezinnen over partnerrelaties en scheiding
Kathleen Emmery en Claire Wiewauters exploreren de aandacht in beleid over partnerrelaties, de beleving van de partnerrelaties door ouders en de beleving van scheiding door de ogen van kinderen. Van daaruit belichten ze uitdagingen voor praktijk en beleid.
Deel 2. Gezinnen, zorg en ondersteuning
Hoofdstuk 5. Zorg voor mantelzorg
Joris Van Puyenbroeck en Alexandre Reynders gaan dieper in op het concept mantelzorg en geven suggesties over hoe de structurele aandacht voor de familiale omgeving van de kwetsbare persoon/zorgbehoevende nog beter kan. Ze zoomen ook in op een atypisch voorbeeld, met name de specifieke context van mantelzorg voor een suïcidaal kind.
Hoofdstuk 6. Persoonlijk budget, gedeelde zorg
Joris Van Puyenbroeck en Gianni Loosveldt kaderen de beleidscontext rond de persoonsvolgende financiering en brengen deze context in verband met hoe mensen met een handicap en hun omgeving PVF beleven. Ze geven enkele suggesties om de positieve kansen te benutten, en tegelijk een duale zorgmarkt te vermijden.
Hoofdstuk 7. Van buddy tot community
Joris Van Puyenbroeck, Imane Kostet, Kristien Nys en Inge Verhaegen beschrijven de uitdagingen op het vlak van het ontwikkelen of versterken van een sociaal netwerk rond een kwetsbaar persoon. Ze omschrijven het concept netwerkversterking en praktijkmodellen.
Hoofdstuk 8. Het ethische dilemma bij de vraag naar euthanasie van personen met dementie.
Is een voorafgaande wilsverklaring bij personen met dementie gewenst? Adelheid Rigo en Johan Stuy onderzoeken of de euthanasiewet in België hiertoe ruimte biedt. Ze analyseren tevens deze vraag vanuit drie bio-ethische standpunten.
Deel 3. Gezinnen en diversiteit
Hoofdstuk 9. Diversiteit is ontmoeting
Lut Verstappen toont hoe het kenniscentrum in zijn projecten ijvert voor levensbeschouwelijke dialoog, interculturele ontmoeting en een passende begeleiding voor alle gezinnen.
Hoofdstuk 10. Veerkracht in kwetsbaarheid bij vluchtelingen. Onderzoek ten dienste van een humanitaire benadering
Het Kenniscentrum Gezinswetenschappen bouwde de afgelopen jaren een onderzoekslijn over vluchtelingengezinnen op. Dirk Geldof, Mieke Groeninck, Pascal Debruyne, Kaat Van Acker, Patrick Meurs & Claire Wiewauters schetsen de rode draad en de visie doorheen de voorbije en lopende onderzoeken.
Deel 4. Gezinnen, wonen, arbeidsmarkt en levenslang leren
Hoofdstuk 11. Hedendaagse gezinnen en hun woonst
Dirk Luyten focust op het wonen van gezinnen. Hij gaat na hoe veranderende kenmerken van gezinnen andere eisen stellen aan de woning, hoe het gezinsperspectief een plaats krijgt binnen de woonomgeving en voor welke uitdagingen het beleid staat.
Hoofdstuk 12. De combinatie van gezin en arbeid: een zaak van conflict, verrijking, balans en integratie
Miet Timmers schetst de veranderende kijk op de combinatie van gezin en arbeid in internationaal onderzoek en binnen het overheidsbeleid van het afgelopen decennium. Ze onderzoekt de vervagende grenzen tussen gezin en werk omwille van flexibilisering van de arbeid, en de betekenis voor de combinatie van gezin en arbeid van de verhoogde arbeidsdeelname van 50-plussers.
Hoofdstuk 13. Over het goede samenleven: vernieuwend sociaal ondernemerschap en de toekomst van gezinnen
Joris Dewispelaere bespreekt de ervaringen met sociaal ondernemerschap vanuit de opleiding en het Kenniscentrum Gezinswetenschappen. Van daaruit biedt hij inspiratie over ondernemingszin en nieuwe vormen van sociaal ondernemerschap, die het welzijn van gezinnen kunnen bevorderen.
Hoofdstuk 14. Levenslang leren als emancipatietool: de bacheloropleiding Gezinswetenschappen als good practice
De emancipatorische missie maakt deel uit van het DNA van de opleiding Gezinswetenschappen. Tanja Nuelant en Alexandre Reynders stellen vast dat kwetsbare groepen vandaag moeilijk de toegang vinden tot levenslang leren. De verantwoordelijkheid wordt hoe langer hoe meer bij de meest kwetsbare groepen zelf gelegd. Ze illustreren de aanpak van inclusie, participatie en emancipatie door onderwijs binnen de opleiding Gezinswetenschappen.
Deel 5. Gezinnen en beleid
Hoofdstuk 15. Het perspectief van gezinnen en het gezinsbeleid
Kathleen Emmery en Elisabeth Adriaens brengen het discours over gezinnen in de meest recente verkiezingsprogramma’s en Vlaamse beleidsnota’s in het voetlicht. Ze plaatsen verschillende visies op gezinnen en doelstellingen van een gezinsgericht beleid naast elkaar.
Hoofstuk 16. Gezin als opdracht voor beleid en praktijk
In het laatste hoofdstuk maken Kathleen Emmery, Joris Van Puyenbroeck en Gianni Loosveldt een synthese en formuleren ze aanbevelingen.
Bestellen?
Je kan het boek bij ons bestellen à 25 euro (inclusief BTW) + 4,5 verzendkosten (in het binnenland).
-
van de hand van Kathleen Emmery, Joris Van Puyenbroeck & Gianni Loosveldt (red.)
-
in 2020 uitgegeven bij Garant, als nr. 6 in de reeks 'Gezinnen, Relaties en Opvoeding'.