De optimalisatie voor het Natuurlijk Voedselprogramma voor de Europese bruine beer in gevangenschap

Bruine beren vormen een familie binnen de orde van de Carnivora. Toch zijn ze alleseters; opportunistische omnivoren die kunnen kiezen uit tal van voedingsmiddelen zoals grassen, planten, fruit, vlees en insecten. Afhankelijk van de regio en het klimaat waarin de Europese bruine beer leeft, zien we in het wild een grote verscheidenheid in de samenstelling van hun natuurlijk dieet. Bovendien is deze voedersamenstelling ook sterk afhankelijk van het seizoen. Dit maakt dat een vertaling van natuurlijke voedingsmiddelen naar een praktisch dierentuin dieet niet eenvoudig is.

Temperatuur- en sneeuwcondities zijn de belangrijkste factoren die de samenstelling van het dieet bepalen. Wilde beren die leven op locaties met een subarctisch klimaat, dus lagere temperaturen en meer sneeuwbedekking, eten voornamelijk vlees. Beren die in warme klimaten leven, eten vooral voedingsmiddelen van plantaardige oorsprong. Populaties op locaties met meer gematigde temperaturen hebben het meest diverse dieet. Ze eten voedingsmiddelen van plantaardige of dierlijke oorsprong afhankelijk van het seizoen en de beschikbaarheid van het voedingsmiddel.

Doelstelling

Eén van de belangrijkste streefdoelen van het NVP is om zo goed mogelijk rekening te houden met de geobserveerde seizoensgebonden variatie in het wilde dieet. Beren gaan namelijk per seizoen een andere verhouding aan vetten, eiwitten, vezels en suikers consumeren. Hoewel de literatuur een vrij goed beeld schetst van welke voedingsbronnen per seizoen worden gegeten, is er weinig informatie beschikbaar over het gehalte aan eiwitten, vetten, mineralen, en andere voedingsstoffen waaruit een wild dieet bestaat. Deze informatie is echter erg cruciaal om een goed dieet in gevangenschap te ontwikkelen. Er is namelijk amper toegang tot het voedsel dat beren eten in het wild, dus probeert men in gevangenschap te werken met een combinatie van beschikbare voedingsbronnen dat uiteindelijk een vergelijkbare samenstelling aan voedingsstoffen als het wild dieet moet bevatten.

Dit project engageert zich om de beschikbare data van natuurlijke voedselbronnen te vertalen naar een inschatting van de natuurlijke voedingsstoffen die gegeten worden door wilde bruine beren. Aan de hand van voedseldatabanken en wetenschappelijke literatuur wordt dus in kaart gebracht hoeveel eiwitten, vetten, vezels, suikers, mineralen en andere voedingsstoffen de dieren consumeren. Hierbij wordt rekening gehouden met het seizoen, het klimaat en de regio waarin de dieren leven. Verder wordt het huidige dieet van de bruine beren uit het Berenbos gedurende één jaar nauwkeurig bijgehouden. De bedoeling is te schetsen welke concentraties aan voedingsstoffen de beren consumeren per seizoen en te evalueren in welke mate dit strookt met het natuurlijk dieet.

Biologen hebben recent ook het bloed verzameld van wilde beren en normaalwaarden van bloedparameters bepaald. Sommige bloedparameters kunnen een indicatie geven van de voedingsstatus van een dier en aangeven of er eventuele voedingstekorten zijn. Daarom onderzoeken we ook in dit project het bloed van de beren uit het Berenbos. Wanneer de dieren in slaap worden gebracht voor een medische controle of een aandoening, zal ook het bloed van de dieren geanalyseerd worden op de voedingsstatus. Deze informatie kan een indicatie geven over hoe goed de dieren omgaan met een dierentuindieet en aantonen of er effectief voedingstekorten zijn. Zowel de evaluatie van voedingsstoffen in het dieet als bloedparameters zullen mogelijks leiden tot aanpassingen aan het Natuurlijk VoedselProgramma zodat er zo goed mogelijk voor de beren kan gezorgd worden.

In dit artikel uit de Berenkrant, een vaktijdschrift voor berenverzorgers, wordt dit onderzoek toegelicht.