Sociaalwerkpraktijken in Brusselse religieus geïnspireerde initiatieven
In dit project brengen we een zo ruim mogelijke variatie van geloofs- en levensbeschouwelijke organisaties (FBO’s) in Brussel in kaart en verrichten we een praktijkonderzoek over hoe de samenwerking met sociaalwerkorganisaties kan verbeterd worden. In de postseculiere samenleving nemen FBO’s een belangrijke rol op in de ondersteuning en hulpverlening aan kwetsbare groepen die door de mazen van het net vallen. We verrichten een uitgebreid veldonderzoek om de variatie van FBO's in kaart te brengen en zetten een actieonderzoek op in samenwerking met praktijken, FBO’s, studenten, docenten en onderzoekers. We ontwikkelen een vormingspakket voor sociaal werkers en opleidingen.
Sociaalwerkpraktijken voor mensen met precaire verblijfsstatuten in Brussel: een verkenning van religieus en levensbeschouwelijk geïnspireerde solidariteitsinitiatieven
In dit project bestuderen we de banden tussen religieus en levensbeschouwelijk geïnspireerde organisaties (FBO’s) en welvaartsstaatsinstellingen (WSI’s). De nationale welvaartsstaat heeft vandaag (nog) geen antwoord op een aantal nieuwe uitdagingen in onze snel veranderende wereld. FBO’s komen tegemoet aan een aantal van deze uitdagingen en worden steeds belangrijker in de organisatie van sociale steun en solidariteit. Vooral in steden met veel diversiteit zien we dat geloofsovertuigingen van mensen terug meer plek opnemen in het openbare leven.
In de huidige maatschappelijke context wordt vaak met achterdocht naar deze trend gekeken. Toch hebben FBO’s heel wat troeven in huis om met de uitdagingen van onze tijd om te gaan. Er is nood aan onderbouwing en nuance in het debat over hoe solidariteit eruit zou moeten zien. Daarom bekijken we in dit project wat FBO’s in Brussel doen in hun alledaagse praktijken en hoe ze zich verhouden tot WSI’s en de welvaartstaat. De focus ligt daarbij op de doelgroep mensen met een precair verblijfsstatuut.
Concreet beoogt het project om:
- een sjabloon voor een (dynamische en interactieve) sociale kaart te ontwerpen van FBO’s in Brussel;
- op maat gemaakte community service learning onderwijsmodules (voor studenten sociaal werk) en vormingen (voor het Brusselse sociale werkveld) te ontwikkelen, op basis van diepgaand kwalitatief veldonderzoek bij Brusselse FBO’s en WSI’s en
- de samenwerking tussen seculiere en religieuze vormen van solidariteit te verbeteren.
Centraal staat het idee dat we moeten inzetten op een sociaal werk dat de brug kan leggen naar en op basis van complementariteit kan samenwerken met FBO’s.
Publicaties
Religieus gemotiveerde voedselhulp
Ook vandaag blijven religieus en levensbeschouwelijk geïnspireerde initiatieven belangrijke actoren in het stedelijke voedselhulpaanbod. Met hun laagdrempelig onthaal en generalistische aanpak weten ze vaak doelgroepen te bereiken die onder de radar blijven voor lokale besturen of sociaalwerkorganisaties.
Toch loopt de samenwerking tussen die initiatieven en lokale beleidsmakers niet altijd van een leien dakje. Lokale besturen hebben niet altijd weet van hun bestaan, en sommige religieus en levensbeschouwelijk geïnspireerde voedselhulpinitiatieven ervaren een gebrek aan erkenning voor het geleverde werk of vrezen geïnstrumentaliseerd te worden.
Elisabet Van Wymeersch, Mieke Schrooten en Marjan Moris schreven er een bijdrage over in het Cahier 'Bouwen aan een breed sociaal beleid: Voedselhulp onder protest'. In het artikel verkennen ze religieus gemotiveerde voedselhulp in België en geven ze enkele handvatten voor lokale bestuurders.
Religieuze diversiteit in Brussel
Brussel is een superdiverse stad, ook op vlak van religie en levensbeschouwing. Kerken, moskeeën, gebedshuizen en tempels spelen er zowel een levensbeschouwelijke als sociale rol. Hoe sla je bruggen tussen deze organisaties en het lokaal bestuur? De gemeente Anderlecht ging ermee aan de slag.
Sylvie Van Dam en Mieke Schrooten in Sociaal.net, 24 mei 2023
Schrooten, M., Welschen, S. (2022). Sociaal schaduwwerk: Informele sociaalwerkpraktijken in België en Nederland. Journal of Social Intervention, 31 (1), 4-23. (open access)
Van Dam, S., Maes, S., Schrooten, M., Broeckaert, B., Raeymaeckers, P. with Van Dam, S. (joint first author) (2022). De rol van religieus of levensbeschouwelijk geïnspireerde solidariteitsinitiatieven in armoedebestrijding. In: Armoede en Sociale uitsluiting - Jaarboek 2022, Chapt. 9, (329-344). Leuven: Acco. ISBN: 978-94-6379-924-9. (open access)
Schuermans, G., Attalhaoui, M. (contr.), Schrooten, M. (contr.) (2023). Religie veroorzaakt nog steeds ongemak bij sociale professionals. Sociaal.Net. (open access)
Schrooten, M., Ver Elst, D., Vrints, J. (2022). Niet alleen religieuze symbolen, maar ook religie zelf verdient een plaats. MO.be. (open access)
Nieuwsbrief onderzoekscentrum Sociaal Werk oktober 2023: project in de kijker
Het in 2021 gestarte onderzoeksproject naar sociaal werkpraktijken in Brusselse religieus geïnspireerde initiatieven brengt een zo ruim mogelijke variatie van geloofs- en levensbeschouwelijke organisaties in Brussel in kaart en onderzoekt hoe de samenwerking met ‘formele’ sociaalwerkorganisaties verloopt. Afgelopen jaar grepen de onderzoekers samen met werkveldpartner Orbit de opportuniteit van het deels samenvallen van Ramadan en Vasten aan om een traject met studenten op te zetten. Enkele studenten sociaal werk zochten aansluiting bij twee religieus geïnspireerde solidariteitsinitiatieven– een moskee die solidariteitsinitiatieven organiseert tijdens de ramadan en een Anglicaanse kerk die een gemeenschapskeuken organiseert. De studenten namen deel aan de activiteiten en luisterden naar de doorleefde ervaringen van de leden van deze twee gemeenschappen. Als eindproduct ontwikkelden ze een tentoonstelling met foto’s en getuigenissen van betrokkenen uit de twee initiatieven. Ze werkten hiervoor samen met een collectief van fotografen dat expertise heeft in straatfotografie en sociale thematieken genaamd Paté Patiné.
Maak kennis met de onderzoekers
Onze partners
Co-promotor: Peter Raeymaeckers, opleiding master sociaal werk (Universiteit Antwerpen)
Partners: ORBIT vzw / Kenniscentrum Welzijn, Wonen, Zorg vzw / Foyer vzw
Wil je meer weten over dit project?
Voor dit project werkten we ook samen met het fotografencollectief Paté Patiné. Zij maakten enkele sfeerbeelden en portretten in de community kitchen van de Holy Trinity Church en in het Islamitisch Cultureel Centrum Al Amal. Ga naar de Paté Patiné projectpagina religie en solidariteit
