A-WELL: Welzijnsmeting van mensapen in dierentuinen
We willen een werkbare tool ontwikkelen om het welzijn van mensapen in dierentuinen te meten. Welzijnsmetingen bij dierentuindieren komen in een stroomversnelling, de methodiek in landbouwhuisdieren loopt vaak voorop op die van dierentuinen. Mensapen nemen, omwille van hun nauwe verwantschap met de mens en hun hoge cognitieve ontwikkeling, een belangrijke plaats in bij ethische debatten over het houden van deze soorten in dierentuinen. We brengen de huidige praktijken qua voedingsmanagement, huisvesting en verzorging van mensapen in Europese dierentuinen in kaart. Op basis van deze enquêtes en de recente inzichten uit de wetenschappelijke literatuur stellen we een welzijnsevaluatie protocol op. Dit wordt gevalideerd door een Delphi-procedure met werkveldexperten. Studenten testen de betrouwbaarheid en gebruiksvriendelijkheid van het protocol in meerdere dierentuinen.
Het welzijn van mensapen in dierentuinen is steeds vaker onderwerp van discussie. Een centrale vraag hierbij is of dierentuinen mensapen een leven kunnen bieden dat het waard is om te leven.
Welzijnsonderzoek bij landbouwhuisdieren maakte de voorbije jaren grote conceptuele en methodologische sprongen, en dierentuinen kunnen moeilijk de huidige trends bijhouden. Er is nood aan een onafhankelijk en multidisciplinair onderzoeksteam dat moderne inzichten en technieken gebruikt om het welzijn van mensapen in gevangenschap te onderzoeken. Vanuit Odisee willen we dit platform bieden en op basis van de moderne inzichten welzijnsevaluatieprotocollen voor mensapen ontwikkelen die praktisch zijn, inspelen op de vragen van de sector en eenvoudig te implementeren door de eindgebruikers.
Hiertoe inventariseren we eerst het huidige beheer van mensapen in dierentuinen aan de hand van questionnaires. Vervolgens identificeren we op basis van literatuuronderzoek en focusgesprekken in co-creatie met diverse belangengroepen (dierentuinpersoneel, dierenrechtenorganisaties, publiek) de belangrijkste parameters van welzijn voor mensapen.
Hierbij houden we rekening met specifiek innovaties rond
- voedingsmanagement;
- keuze en controle;
- maten van positief welzijn.
We werken een welzijnsevaluatie protocol uit met inbegrip van een Qualitative Behavioural Assessment (QBA) uit als prototype. Dit prototype testen we uit in Vlaamse dierentuinen en valideren we door gedragsobservaties samen met studenten uit de opleiding Dierenzorg. Aan het einde van het tweede jaar organiseren we een symposium om terug te koppelen naar het werkveld.
Dit project zal resulteren in praktisch bruikbare welzijn assessments / QBA die kunnen worden gebruikt door dierentuinen in de Benelux, maar ook op bredere schaal in Europa. De resultaten zullen worden samengevat in wetenschappelijke publicaties en in vaktijdschriften en worden via sociale mediakanalen van Odisee verspreid.
Maak kennis met de onderzoekers
Onze partners
We werken nauw samen met de Vlaamse dierentuinen en met de European Assocation for Zoos and Aquaria (EAZA). We werken in co-creatie met een adviespanel uit het werkveld, dat bestaat uit Dr Maria Teresa Abello van de Zoo van Barcelona, Chair van de EAZA Great Ape Taxon Advisory Group, Dr Claudia Rudolf van Rohr van Zurich Zoo en Dr Marina Salas van de Koninklijke Maatschappij voor Dierkunde van Antwerpen. Als externe samenwerkingspartners werken we samen met Dr Susannah Thorpe en Dr Johanna Neufuss (Liverpool University) voor het ontwerpen van de enquêtes en stakeholder meetings. De QBA wordt ontwikkeld in samenwerking met Daan Laméris (Universiteit Antwerpen) en Dr Samantha Ward (Nottingham Trent University).