STEM-tools

De 4-jarige Lara wil tijdens een STEM-activiteit in de ontwerphoek met kosteloos materiaal een bootje ontwerpen voor muis Arthur. Ze heeft een botervlootje te pakken, en probeert daarop een karton te bevestigen met papierlijm. Het wil niet lukken: het kartonnetje valt er steeds af. 

Het bovenstaande voorbeeld toont dat STEM-activiteiten, en in het bijzonder ontwerpactiviteiten, niet altijd gemakkelijk zijn voor kleuters. Een belangrijk obstakel dat herhaaldelijk naar boven dreef in focusgroepen, interviews en veldnotities van het STEM-op-taalproject was dat 4- en 5-jarige kleuters veel moeite hadden met ontwerpen wanneer ze hiertoe bepaalde fijnmotorische vaardigheden moesten inzetten.

Het geschetste probleem is een duidelijk struikelblok in de kleuterklas. Daarom doen we in dit SGO-project een ontwerponderzoek naar de methodiek STEM-tools om 4- en 5-jarige kleuters in typische Vlaamse klassen met hoge diversiteit beter voor te bereiden op het zelfstandig ontwerpen en/of onderzoeken tijdens een STEM-activiteit. 

Via praktijkgericht onderzoek willen wij een diversiteit aan effectieve en haalbare STEM-activiteiten ontwerpen met aandacht voor zowel de fijnmotorische vaardigheden als de cognitieve inzichten. Dit kan vertaald worden in denk- en taalstimulerende STEM-activiteiten, die ook rekening houden met fijnmotorische tips. We streven naar een wisselwerking tussen hogere orde vaardigheden (bv. experimenteren) en de heel praktische handelingen waarop een kind kan afhaken, zodat het niet aan de hogere orde aspecten toekomt. De methodiek STEM-tools ambieert hierbij een aantal brede doelstellingen op vlak van fijne motoriek, cognitieve ontwikkeling, de taalverwerving en STEM-logica.

Bij de opbouw van deze cognitieve inzichten zullen we een STEM-aanpak hanteren, waarbij kleuters de vijf fasen van een STEM-cyclus doorlopen: 1) probleemstelling; 2) brainstorm; 3) ontwerpen/onderzoeken; 4) testen; 5) evalueren. Tijdens deze ontwerp- en/of onderzoekscyclus worden de kleuters uitgedaagd een aantal hogere orde vaardigheden in te zetten. Hierbij houden we rekening met de taaldiverse context van Vlaamse kleuterklassen volgens de inzichten uit het project STEM-op-taal.

Bij de evaluatie van onze methodiek STEM-tools gaan we na in hoeverre leerkrachten de methodiek als effectief en haalbaar zien. Hiertoe gebruiken we een observatiekijkwijzer, een gestructureerd interview, en diepgaande kwalitatieve analyse. Daarnaast gaan we ook na in hoeverre de kleuters voldoende tot hoge betrokkenheid tonen tijdens het uitvoeren van de methodiek STEM-tools. Hiertoe gebruiken we opnieuw een observatiekijkwijzer en een diepgaande kwalitatieve analyse.