Ideeënfabriek Natuurwetenschappen

Inzicht verwerven in wetenschappelijke concepten zoals kracht, energie, leven, warmte of materie staat centraal in elke wetenschapsles. Veelal hebben leerlingen al intuïtieve ideeën (preconcepten) over deze begrippen, maar die kunnen conflicteren met de wetenschappelijke betekenis. Als het begrip aanleren wordt gereduceerd tot het aannemen van een definitie, overschaduwen de preconcepten het begrip van de wetenschappelijke ideeën. Dit leidt ertoe dat jongeren wel in formuletaal en definities over wetenschappelijke begrippen kunnen spreken, maar deze concepten in toepassingen maar moeizaam kunnen gebruiken. Het niet koppelen van de eigen voorstellingen aan de wetenschappelijke concepten wordt als één van de hoofdoorzaken gezien voor een gebrek aan wetenschappelijk inzicht.

Dit probleem wordt onder andere veroorzaakt doordat er in wetenschapsvakken weinig aandacht is voor talige conceptvorming en de concepten al te vaak slechts vanuit één invalshoek worden geanalyseerd: de wiskundige formule. De problematiek rond conceptvorming wordt niet alleen in een Vlaamse context ervaren, ook regio’s met een diverse culturele of materiële beginsituatie ervaren dezelfde uitdaging.

Om dit probleem aan te pakken, willen we door een ontwikkelingsonderzoek een didactische methode maken om het proces van conceptvorming te faciliteren bij leerlingen wetenschappen uit de eerste graad van het secundair onderwijs. Omdat we het bouwen van concepten willen begeleiden, noemen we de methodiek de ‘Ideeënfabriek’. Net zoals er in een fabriek producten worden gemaakt in verschillende stappen, willen wij in het hoofd van de leerling ideeën helpen construeren. Deze methode zal een handleiding omvatten en voorbeeldleermateriaal aanbieden om aan conceptvorming te werken bij jongeren. De Ideeënfabriek wordt in verschillende onderzoekscycli ontwikkeld, uitgetest, geëvalueerd en aangepast.

Om een methodiek te ontwikkelen die bruikbaar is in onderwijs met andere culturele of materiële context, willen we onderzoeken of deze methodiek ook werkt bij onze partnerscholen in Spanje en Lesotho. Om telkens de impact van de te ontwikkelen methodiek te evalueren gaan we registreren of jongeren hierdoor beter inzicht verwerven in wetenschappelijke concepten.

De ontwikkelde methodiek en het leermateriaal willen we niet alleen via workshops, een infodag of op de onderzoekswereld en het werkveld gerichte publicaties verspreiden. We willen ze ook implementeren in het vakdidactiekonderwijs voor studenten uit de Bachelor Secundair onderwijs met wetenschappelijke onderwijsvakken en in lopende wetenschapscommunicatieprojecten.